Ünlü fon yöneticisi ve Allianz SE baş ekonomi danışmanı Muhammed El-Erian, Yunanistan seçimlerinin etkilerini Bloomberg News'a değerlendirdi. El-Erian ayrıca, 2008 Financial Times/Goldman Sachs Yılın İş Dünyası Kitabı ödülünü kazanan, "When Markets Collide" adlı çok satan kitabın da yazarı.
El-Erian'ın değerlendirmesi şöyle;
Syriza olarak bilinen radikal sol koalisyon, Yunanistan seçimlerinden birincilikle çıktı ve sandık çıkışı yoklamalarına göre oyların en az yüzde 36'sını aldı. Bu sonuç Syriza'nın mutlak çoğunluğu kazanmasını ve eğer isterse, ülkeyi koalisyon ortağı olmadan yönetmesini sağlayabilir. Bu sonuçların piyasaların beklediği ve fiyatladığının ötesine geçmesi ile birlikte, burada, bugün işlemler başlamadan önce, "soru ve yanıt" şeklinde bir değerlendime yer alıyor.
SORU: Ne oldu ve neden piyasalar için sorun olacak?
YANIT: Erken seçimler Syriza'ya, piyasaların beklentileri aşan, önemli ve tarihi bir zafer getirdi.
Böylelikle Syriza ilk kez hükümeti kurma ve yönetme pozisyonuna geldi. Bu birliğin popülaritesi, Yunan vatandaşları arasında, uzun süren fedakarlıklarının anlamlı kazanımlar sağlamayacağı algılamasını içeren yoğunlaşan ekonomik ve sosyal sıkıntıları yansıtıyor ve kemer sıkma ve mahrumiyet yıllarının sonunun gelebileceğine ilişkin bir işaret olarak değerlendiriyor.
Alternatif bir yaklaşım, Syriza'nın seçim kampanyasının çekirdeğiydi. Kemer sıkmayı reddeden ve borçların azaltılmasını öngören program, Şansölye Angela Merkel'e kişisel saldırılar dahil, Almanya'ya sık sık çatan parti lideri Alexis Tspiras tarafından coşkuyla savunuldu. Tspiras, Euro Bölgesi'nde en etkili gücün, Yunanistan'a yönelik, çok fazla kemer sıkma takıntısı olduğunu savundu.
Yunanistan'ın Mali Yolculuğu
Bu durum, Yunanistan'ın Euro Bölgesi'nden çıkabileceği endişelerine yol açtı. Grexit olarak da adlandırılan Yunanistan'ın Euro Bölgesi'nden çıkışı, euronun yerine ulusal para birimine dönüşe neden olur ve bunun sonucu ülke Avrupa Merkez Bankası'nın (AMB) finansman pencerelerinden yararlanma hakkını kaybeder ve büyük olasılıkla, Avrupa Birliği'nden (AB) ve Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF) daha az yardım alır. Bu ayrıca bölgedeki diğer baz ülkeler hakkında şüphelerin artmasına ve bireysel ve kollektif risk faktörlerinin yeniden fiyatlanmasına yol açar.
Eurodan çıkış ile birlikte, Yunanistan hükümeti, önemli bozulmalardan kaynaklanacak ilk tehditi dengeleme, yeni bir orta vadeli ekonomik vizyon ortaya koyma, içerideki kurumları güçlendirme ve ülkenin serbest ticaret ve finansman düzenlemelerine girişini koruyan Avrupalı ortakları ile farklı bir ilişki geliştirme ihtiyacında olacak.
Grexit endişeleri, (halen tamamlanmamış olsa bile) bölge kurumsal yapılarını güçlendirme çabaları dikkate alındığında, özellikle 2010-2012 dönemi ile karşılaştırıldığında, Almanya'nın Euro Bölgesi'nde negatif yayılma konusunda daha az endişe duyduğu işaretleri ile daha da arttı. Örneğin, bölgesel finansman mekanizmaları güçlendi, bankalar daha sıkı stres testine tabi tutuldu ve ulusal borçların önemli kısmı daha uuzun vadeli kağıtlarla ve daha düşük faizlerle yeniden finanse edildi.
SORU: Piyasalar nasıl tepki verecek?
YANIT: Eğer Syriza'nın beklenenden daha güçlü bir zafer kazandığı teyit edilirse ve özellikle parlamentoda mutlak çoğunluğu kazanırsa, Avrupalı risk varlıklarında, hisse senetleri dahil, bir satış dalgası beklenebilir. Yüksek kaliteli tahviller, "kaliteye kaçış" akışları ile birlikte destek bulur ve (özellikle Alman tahvillerinde) düşük faizler görülür. Ve fiyatlarda düşüş ve İtalya, Portekiz ve İspanya gibi çevre Avrupa ülkelerince ihraç edilen tahvillerin risk spreadlerinde genişleme beklenebilir.
Kur cephesinde, euro da muhtemelen baskı altında kalacak ve son 11 yılın en düşük seviyesine doğru gerçekleşen gerileme muhtemelen daha da derinleşecek.
Yunanistan piyasaları muhtemelen daha büyük bir baskı ile karşı karşıya kalacak ve ülke ve banka tahvillerinde risk spreadleri kayda değer artış gösterecek. Soru, bunun banka mevduatlarında önemli çıkışlara ve sermaye kaçışına dönüşüp dönüşmeyeceği şeklinde. Eğer böyle olursa, Yunan siyasetçiler, artan piyasa kırılmaları riskini dengeleyebilmek için hızlı bir şekilde önemli adımlar atma ihtiyacında olacak.
SORU: Grexit kaçınılmaz mı?
YANIT: Hayır. Riski azaltmak için, Tsipras'ın hızlı bir şekilde "Lula eksenini" uygulaması gerekecek. Yani, Tsipras piyasaları, kemer sıkma tedbirlerinin gevşetilmesinin yapısal reformlarda büyük ilerlemeler sağlanarak dengeleneceğine, borç yükünün azaltılmasının düzenli ve müzekere yöntemi ile yapılanacağına ve Almanya ve diğer Avrupalı ortaklarla yapıcı görüşmeler yapma konusunda istekli olduğuna ikna etme ihtiyacında olacak.
SORU: Daha geniş çıkarımlar var mı?
YANIT: Evet. Yunanistan seçimlerinin sonucu, Avrupa'da geleneksel olmayan partilerin büyümesini kapsayan daha geniş çaplı bir siyasi olgunun bir göstergesi durumunda. Hayalkırıklığı yaratan büyüme, işsizlik ve sosyal sorunlara ilişkin endişelerin artmasının yanında, mevcut siyasi düzen ile ilgili büyük açplı tatminsizlik var. Ve bu durum çevre ülkelerle sınırlı değil.
Not: El-Erian bu değerlendirme seçim sonuçları henüz netleşmeden yaptı.